17.12.2020

Tradycje bożonarodzeniowe - zwyczaje świąteczne i wigilijne w Polsce

W Polsce tradycje bożonarodzeniowe i zwyczaje świąteczne są wspólne dla większości regionów. W wielu domach podczas kolacji wigilijnej śpiewane są kolędy, a przy stole pozostaje jedno wolne nakrycie dla niespodziewanego gościa. Jakie są inne tradycje bożonarodzeniowe w Polsce?

 

Tradycje bożonarodzeniowe - zwyczaje świąteczne i wigilijne w Polsce

to m.in. śpiewanie kolęd, wkładanie sianka pod obrus,

a także przygotowanie 12 potraw na wigilijny stół. 

 

Dlaczego na święta ubieramy choinkę?

Choinka to pierwsza rzecz, która chyba każdemu kojarzy się ze Świętami Bożego Narodzenia. Duże, pięknie przystrojone, świecące drzewko z ozdobami, tworzące niepowtarzalną, świąteczną atmosferę jest najbardziej rozpoznawalnym symbolem świątecznym niezmiennie od wielu lat na całym świecie. Choinka trafiła do nas dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku. Do tego czasu, największym symbolem świątecznym w polskich domach była jemioła lub dekorowane snopki siana. Zwyczaj ubierania choinki początkowo był rozpowszechniany przez Niemców, w czasach kiedy to nasz kraj był pod zaborem pruskim. 

Dlaczego to właśnie choinka stała się symbolem Świąt Bożego Narodzenia? Drzewko, zwłaszcza iglaste od wieków jest uznawane jako symbol źródła życia, a kolor zielony to kolor nadziei. Ozdoby choinkowe również nie są przypadkowe i każda z nich ma swoje zadanie oraz symbolikę:

  • aniołki – opieka nad domem

  • dzwoneczki – dobra nowina

  • gwiazda betlejemska – ma zadanie ułatwić powrót do domu

  • jabłka – symbol zdrowia, urody (biblijny owoc, zastąpiony bombkami)

  • łańcuchy – symbol zniewolenia grzechem

  • orzechy – dobrobyt, siła

  • oświetlenie – odgania złe moce, wskazuje drogę wyznaczoną przez Chrystusa.

img

 Kiedy rozpoczynamy kolację Wigilijną?

Zgodnie z tradycją bożonarodzeniową w Polsce wieczerza wigilijna rozpoczyna się wraz z "pierwszą gwiazdką na niebie". Jest to symboliczne nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej zwiastującej narodziny Jezusa, którą według Biblii na wschodniej stronie nieba ujrzeli Trzej Królowie.

Który fragment Biblii czytamy w Wigilię przed kolacją? 

Wieczerzę rozpoczyna się modlitwą i czytaniem fragmentu Ewangelii Łukasza (Łk 2,1-14) w części dotyczącej narodzin Jezusa. Potem uczestnicy wieczerzy wzajemnie przełamują się opłatkiem, jednocześnie składając sobie życzenia świąteczne. Zwyczaj łamania się opłatkiem nie jest znany poza Polską i Litwą.

img

Dlaczego kładziemy sianko pod obrusem w Wigilię? 

Znaczenie może niektórych zaskoczyć. Sianko, które zwyczajowo kładzie się na wigilijnym stole, ma symbolizować ubóstwo, w jakim narodził się Jezus Chrystus oraz skromność. Co ciekawe, według pogańskich przekonań sianko pod obrusem ma także sprowadzić dobrobyt dla domowników i stanowi dobrą wróżbę na nadchodzący rok. 

Dlaczego jest 12 potraw wigilijnych i co symbolizują?

Geneza tradycji, jaką jest 12 potraw na Wigilię, nie jest do końca znana. Dla wielu osób pierwszym skojarzeniem z dwunastoma potrawami jest liczba apostołów, których także było dwunastu. 

Kiedyś na wigilijną kolację przygotowywano siedem potraw, które symbolizowały liczbę dni w tygodniu. Siódemka symbolizuje także doskonałość oraz całość. Później liczba dań zmieniała się po raz kolejny i zaczęła wynosić dwanaście. Tak zostało do dzisiaj. Liczba ta oznaczała dla naszych przodków przede wszystkim bogactwo, ponieważ nie wszystkich było stać na taką liczbę dań. Niektórzy uważali również, że powinno się przygotować na Wigilię 12 potraw, bo tyle miesięcy jest w roku.  

Lista świątecznych dań może różnić się w zależności od regionu. Podstawowe to zazwyczaj barszcz czerwony na domowym zakwasie z buraków, śledzie, karp, kapusta wigilijna, kompot z suszu, pierogi z kapustą i grzybami, zupa grzybowa, kutia i inne. Często do 12 potraw wigilijnych zaliczają się także ciasta, m.in. piernik i makowiec. 

Wiele potraw ma także swoją symbolikę. Podczas kolacji wigilijnej zamiast mięsa podaje się ryby, które symbolizują Jezusa i odradzanie się do życia. Również kompot z suszu pojawia się wśród potraw wigilijnych nie bez powodu: gruszki miały zapewniać długowieczność, jabłka dawać zdrowie, a suszone śliwki odpędzały złe moce. Według wierzeń ludowych mak przynosił bogactwo, dlatego tak ważnymi potrawami na wigilijnym stole są kutia, kluski z makiem czy makowiec. Piernik symbolizował dobrobyt i kojarzył się z wyższym statusem społecznym. Z kolei chleb jest symbolem nowego życia oraz dobrobytu. Jego spożycie podczas wigilijnej kolacji ma zapewnić pomyślność w nadchodzącym roku.

img

Jakie znamy inne zwyczje świąteczne?

Ważnym zwyczajem świątecznym towarzyszącym wigilii Bożego Narodzenia jest śpiewanie kolęd. Te najbardziej znane to "Wśród nocnej ciszy", "Cicha noc", "Bóg się rodzi", "Lulajże Jezuniu", "Przybieżeli do Betlejem" czy "Dzisiaj w Betlejem". Często też pod choinką umieszczane są prezenty, które wedle tradycji przynosić ma gwiazdor, św. Mikołaj, dzieciątko, aniołek lub gwiazdka.

img

Więcej: https://www.radiozet.pl/Co-gdzie-kiedy-jak/Tradycje-bozonarodzeniowe-zwyczaje-swiateczne-i-wigilijne-w-Polsce

0
Dodaj Komentarz
  • 13
  • 17
  • 8