Kontrolą wydatków nazywamy bieżącą analizę tego, jak realizujemy plan wydatków w czasie – tygodniowych, miesięcznych lub rocznych. Kontrola wydatków dotyczyć może budżetu domowego, gdy gospodarstwo domowe prowadzi swój budżet, czyli planu wydatków i dochodów. Wtedy kontrola wydatków służy racjonalnemu gospodarowaniu i zarządzaniu domowym budżetem. Budżety prowadzą nawet niewielkie firmy. Zarząd co miesiąc sprawdza, czy jakiś rodzaj wydatków nie wymknął się spod kontroli, to znaczy, czy budżet realizowany jest prawidłowo. Taka analiza obejmuje na ogół także zmiany cen w gospodarce, na przykład zaopatrzenia niezbędnego do produkcji, co pozwala przewidywać, czy konieczne wydatki z nią związane nie mogą wzrosnąć, a tym samym przygotowywać ewentualne plany oszczędnościowe.

Kontroli podatkowej (czyli skarbowej) może być poddany każdy, kto ma obowiązek płacić podatki, każda osoba i każda firma. Celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy podatnik zapłacił wszystkie należne fiskusowi pieniądze. Słowem – czy przestrzega prawa podatkowego, nie osiągnął niezdeklarowanych dochodów lub nie odliczył nielegalnie kosztów od przychodu. Prawo podatkowe mamy skomplikowane, pełne indywidualnych interpretacji izb skarbowych lub nawet ministra finansów. W 2015 roku Sejm uchwalił przepisy, że wątpliwości w sprawach spornych mają być rozstrzygane na korzyść podatnika.

Koszt kredytu to suma wszystkich opłat, jakie kredytobiorca poniesie od momentu zaciągnięcia go aż do całkowitej spłaty. Najważniejszymi składnikami całkowitego kosztu kredytu są: odsetki, prowizje banku, opłaty manipulacyjne (na przykład za gotowość do udzielenia kredytu), marże, koszty ubezpieczeń, opłaty za prowadzenie rachunku przeznaczonego do spłaty kredytu. W przypadku kredytów walutowych do kosztu kredytu należy zaliczyć koszt wymiany walut oraz różnicę pomiędzy średnim kursem waluty podawanym przez NBP, a kursem po jakim bank przelicza złote na zobowiązanie walutowe. Jest to tak zwany spread. Najbardziej zmienną częścią kosztu kredytu jest jego oprocentowanie. Zmienia się ono w zależności od wysokości stóp procentowych. Tego kosztu kredytu nie jesteśmy w stanie przewidzieć.

Krajowa Izba Rozliczeniowa (KIR) to instytucja odpowiedzialna za rozliczenia i płatności dokonywane pomiędzy rachunkami bankowymi w Polsce. Powstała w 1992 roku, powołana przez 16 banków, Związek Banków Polskich oraz Narodowy Bank Polski. Na początku był… Sybir. To pierwszy system rozliczeń polegający na tym, że papierowe dokumenty potwierdzające przelewy i płatności przewożono po kraju z banku do banku w… workach. KIR zajmowała się transportem tych dokumentów. System Sybir został zamknięty w 2004 roku, zastąpiony przez elektroniczny Elixir. Oprócz systemów Elixir i Express Elixir, KIR zarządza również działającym od 2005 roku systemem Euro Elixir, umożliwiającym krajowe i zagraniczne przelewy w euro. Jest też od 2004 roku uczestnikiem platformy SWIFT, która służy do przekazywania danych finansowych na całym świecie oraz współwłaścicielem Polskiego Standardu Płatności.

Kiedy potrzebna jest nam gotówka na rozmaite zakupy, takie wydatki jak remont mieszkania, czy też pokrycie nagłych zobowiązań, a nie chcemy dostarczać bankowi, czy też nie mamy konkretnych zabezpieczeń, możemy zaciągnąć kredyt gotówkowy. Uwaga jednak – właśnie z tych powodów jest to jeden z najdroższych sposobów pożyczania pieniędzy. Kredyt udzielany jest wyłącznie na podstawie oceny przez bank naszej zdolności kredytowej, czyli najprościej mówiąc różnicy między wysokością dochodów a wydatków. Od tej zdolności kredytowej zależy wyłącznie wysokość kwoty, jaką możemy pożyczyć. Banki coraz chętniej udzielają kredytów gotówkowych – z reguły na niskie kwoty – także przez internet czy za pośrednictwem bankowości mobilnej. Ponieważ kredyt gotówkowy jest drogi, najbardziej opłaca się go zaciągnąć w tym banku, w którym mamy rachunek. Bank znając jego historię lepiej ocenia ryzyko związane z pożyczeniem nam pieniędzy, a zatem koszt kredytu może być niższy.

Kredyt hipoteczny zaciągamy kupując mieszkanie bądź budując dom. Jego zabezpieczeniem jest wpis do hipoteki, aż do czasu całkowitej spłaty kredytu. Zabezpieczenie hipoteką kredytu, a więc prawo banku do sprzedaży naszej nieruchomości gdybyśmy przestali kredyt spłacać zmniejsza jego ryzyko, dlatego oprocentowanie kredytów hipotecznych jest niższe niż większości pozostałych. Sposób wydawania pieniędzy z kredytu hipotecznego jest ściśle określony w umowie zawartej z bankiem. Gdy na przykład sami budujemy dom, bank będzie wypłacał kredyt w ratach, w miarę postępów budowy. Obecnie, żeby zaciągnąć kredyt na kupno mieszkania lub domu musimy mieć przynajmniej 10 proc. własnych pieniędzy, czyli wkładu własnego. Kredyt na mieszkanie zaciąga zwykle na wiele – przeciętnie 20-25 lat. Dlatego to jedna z najważniejszych decyzji finansowych w życiu. Istnieją również możliwości pożyczenia pieniędzy pod zastaw nieruchomości na inne cele niż jej kupno, na przykład na działalność gospodarczą.

Kredyt konsolidacyjny polega na tym, że łączymy wiele różnych zobowiązań, na przykład kredyty zaciągnięte w różnym czasie na różne cele, w jeden. Chodzi oczywiście o to, żeby nowa spłacana rata była niższa od sumy tych konsolidowanych. Konsolidować można zarówno długi z kart kredytowych, kredyty gotówkowe oraz hipoteczne. Kredyt konsolidacyjny może ułatwić spłatę zadłużenia, wygodne może być też spłacanie zamiast wielu rat w wielu bankach i w różnych terminach jednej raty w jednym banku, trzeba jednak dokładnie oszacować jego koszty. W momencie, kiedy zależy nam na wyraźnym zmniejszeniu wysokość raty, musimy wydłużyć okres kredytowania. Wtedy dłuższe spłacanie zobowiązań powoduje wzrost łącznej kwoty odsetek. Kiedy kwota kredytu konsolidacyjnego jest wysoka, bank może chcieć, żebyśmy zabezpieczyli go hipoteką. To może pozwolić na obniżenie oprocentowania.

Kredyt konsumpcyjny to najbardziej ogólne określenie kredytów udzielanych przez banki na dobra konsumpcyjne osobom prywatnym. Kredyty konsumpcyjne dzieli się na ratalne, gotówkowe, samochodowe i kredyty w kartach kredytowych. Większość kredytów konsumpcyjnych udzielana jest bez zabezpieczeń, ale przy wyższych kwotach bank może żądać żyranta lub wystawienia weksla. 

Kredytów ratalnych banki udzielają na ogół w porozumieniu z sieciami sklepów sprzedających różne dobra konsumpcyjne. To obecnie najpopularniejszych forma sprzedaży na raty. Zwykle kredyt ratalny udzielany jest przy zakupie mebli, sprzętu gospodarstwa domowego, urządzeń elektronicznych. Pośredniczenie w udzielaniu kredytów ratalnych zwiększa sprzedaż sklepów, a więc starają się one ograniczyć do minimum formalności i załatwiać je na miejscu i przy zakupie, bez konieczności udawania się do banku. Aby zaciągnąć w sklepie kredyt ratalny, potrzebny jest dowód osobisty, czasami drugi dokument ze zdjęciem oraz zaświadczenie o zarobkach. Kredyt ratalny udzielany jest zwykle na okres do pięciu lat. Duże sieci handlowe aby zachęcić klientów do zakupów oferują czasami zerowe oprocentowanie i brak innych kosztów kredytu, na przykład marży. Ale zdarza się też, że kredyty ratalne są wysoko oprocentowane i mają wysokie marże. Koszt konkretnego kredytu trzeba więc dokładnie policzyć i rozważyć, czy nie opłaca się bardziej kredyt gotówkowy.

Kredyt studencki - studenci i doktoranci mogą zaciągnąć preferencyjne kredyty na finansowanie czesnego na uczelni bądź kosztów utrzymania. Preferencje polegają na tym, że część odsetek dopłaca bankowi budżet państwa, jak również na tym, że można uzyskać karencję (czyli zawieszenie) spłaty takiego kredytu. Przeznaczony jest jednak tylko dla tych osób, które pochodzą z gospodarstw domowych, gdzie dochód na osobę nie przekracza ustalanego co roku maksimum, a maksymalną wysokość kredytu także co roku ustala minister nauki i szkolnictwa wyższego. Studenci mogą go zaciągnąć na sześć lat, a doktoranci na cztery lata. Wypłacany jest co miesiąc, z wyjątkiem wakacji i urlopów w określonej w umowie wysokości. Spłata kredytu zaczyna się w dwa lata po zakończeniu studiów.

Kredytobiorcą jest każda osoba zawierająca umowę z bankiem o kredyt. Kredytobiorca zobowiązuje się spłacać w wyznaczony przez umowę sposób i określonym czasie pożyczone pieniądze wraz z odsetkami i innymi kosztami kredytu. O tym, czy dostaniemy kredyt i w jakiej wysokości – zarówno w przypadku osób prywatnych, jak i firm – decyduje nasz zdolność kredytowa. Bank wylicza ją, żeby wiedzieć, czy jesteśmy w stanie spłacać kredyt. W przypadku osób fizycznych bank liczy zdolność kredytową odejmując od dochodów kredytobiorcy jego koszty utrzymania, a zwłaszcza te stałe, jak opłaty za mieszkanie, ogrzewanie, gaz, wodę, elektryczność, składki ubezpieczeniowe czy spłaty innych kredytów. W przypadku firm kieruje się nie tylko wielkością przychodów, ale szczególnie ważnym wskaźnikiem zadłużenia do kapitału.

Kredytodawcą jest ten, kto udziela kredytu. W Polsce kredytów mogą udzielać nie tylko banki, w przeciwieństwie do przyjmowania depozytów, czym zajmować mogą się wyłącznie banki. Wskutek tego w ostatnich latach rozwinął się rynek firm pożyczkowych, które udzielają kredytów nie z zebranych depozytów (jak robią to banki), ale ze środków własnych. Udzielają ich zwykle na krótki okres i bez bliższego badania zdolności kredytowej, dlatego takie kredyty nazywane są chwilówkami. Kredytodawca powinien w umowie określić wszystkie warunki udzielonego kredytu, a w tym także wszystkie jego koszty.

Krezus – mówimy o człowieku bardzo bogatym. Dlatego, że bardzo bogaty był historyczny Krezus, żyjący w VI wielu p.n.e. król Lidii, państwa w Azji Mniejszej (obecne terytorium zachodniej Turcji). Swoje bogactwo czerpał z kopalni złota w pobliżu stolicy państwa – Sardes. Jednak Krezus podbijał także i łupił greckie miasta położone w Azji Mniejszej. Nie był skąpcem – jak przekazuje grecki historyk Herodot – Krezus był mecenasem poetów, uczonych i filozofów. Był jednak zanadto żądny sławy i porwał się na silniejszego władcę, króla Presji Cyrusa Wielkiego. Za bardzo ufał też wyroczniom. Zanim poszedł na wojnę z Cyrusem wyrocznia delficka powiedziała mu, że zniszczy wielkie królestwo. Pomyślał, że to wróżba zwycięstwa nad Persją. Okazało się jednak, że chodziło jej o królestwo Lidii. Krezus został pokonany i wzięty do niewoli. Według Herodota mimo to wyszedł na swoje, gdyż został namiestnikiem perskim w Lidii.

Kryptografia ta nauka o szyfrowaniu, czyli utajnianiu informacji. Najstarsze szyfry polegały na przestawianiu liter w słowie lub podstawianiu za nie innych liter – na przykład za literę „a” podstawiano „c”. Takiego tekstu niepowołana osoba, a więc nieznająca zasad szyfrowania, nie mogła odczytać. Ten sposób przestawiania lub zastępowania jednych liter innymi to starożytny praprzodek dzisiejszych kluczy do tworzenia szyfrów. Wraz z pojawieniem się maszyn liczących i możliwości szyfrowania nie tylko liczb czy cyfr, ale zer i jedynek, z których składa się język, jakim rozmawiają ze sobą komputery, kryptografia zrobiła ogromne postępy i dziś uważa się niektóre szyfry za niemożliwe do złamania. Stało się tak dzięki powstaniu kryptografii asymetrycznej, w której występują odpowiadające sobie dwa rodzaje kluczy do szyfrowania – publiczny, który może być znany wszystkim, i prywatny, który jest ściśle tajny, a dostęp do niego ma jedynie właściciel. Efektem kryptografii jest szyfrowanie danych, które wysyłają między sobą komputery i serwery, w tym także łączność pomiędzy naszym komputerem a serwerem banku. Jest nim także podpis elektroniczny zapisywany kluczem prywatnym, a odczytywany kluczem publicznym.  

Księga wieczysta to najważniejszy dokument opisujący stan prawny nieruchomości (gruntów, budynków i lokali). W księdze wieczystej napisane jest kto jest właścicielem nieruchomości, komu i jakie przysługują do niej prawa, w tym na przykład, czy jest obciążona hipoteką i w jakiej wysokości. Księgi wieczyste prowadzą specjalne wydziały sądów. W prowadzeniu ksiąg wieczystych obowiązuje kilka zasad. Do ksiąg wieczystych każdy ma prawo dostępu i sprawdzenia zapisów, jakie w nich figurują. To zasada jawności. Druga z najważniejszych zasad to domniemanie, że zapisy w księdze są zgodne z rzeczywistym stanem prawnym. Jest jeszcze zasada rękojmi wiary publicznej. Oznacza to tyle, że jeśli ktoś jest wpisany, jako właściciel w księdze wieczystej, to możemy zaufać, iż w istocie jest on właścicielem. Obecnie coraz więcej ksiąg wieczystych jest dostępnych w formie elektronicznej i zapisy w nich figurujące można sprawdzić przez internet.

Kurs akcji to cena, po jakiej zawierano transakcje tymi akcjami na giełdzie. Aktualna cena akcji ustalana jest według ściśle określonych zasad. Zasady te są różnią się w zależności o danej giełdy. Na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych akcje notowane są po jednolitym kursie dnia lub w notowaniach ciągłych. To dwa różne sposoby ustalania kursu akcji. Gdy akcje notowane są po jednolitym kursie, giełda stara się połączyć oferty kupna i sprzedaży po takiej cenie, żeby doszło do największej liczby transakcji zawartych raz w ciągu dnia. Potem można zawierać transakcje tylko po ustalonym już kursie. W tym systemie notowane są spółki cieszące się mniejszym zainteresowaniem inwestorów. W notowaniach ciągłych inwestorzy składają zlecenia kupna i sprzedaży przez cały dzień po dowolnych cenach i gdy zlecenie kupna i sprzedaży ma taką samą cenę dochodzi do transakcji. To właśnie jest aktualny kurs akcji. Jak widać, cena zależy od popytu lub podaży i może się ciągle zmieniać, a zatem i kurs akcji się zmienia. Gdy na akcje spółki jest większy popyt niż podaż, kurs rośnie, a gdy podaż przeważa nad popytem, wtedy spada.

Kursy walut (kurs walutowy) to cena pieniądza w jednej walucie wyrażona w innej. Do wymiany walut dochodzi na rynku walutowym, na którym banki handlują ze sobą walutami. Kursy walut mają wielkie znaczenie dla prowadzenia działalności gospodarczej w skali międzynarodowej, czyli dla importerów i eksporterów. Im większa zmienność kursów walut, tym wyższe są koszty handlu międzynarodowego. Państwa prowadzą różną politykę kursową, czyli sposób ustalania wartości własnej waluty wobec innych walut w zależności od przewidywanych korzyści dla gospodarki lub warunków politycznych.

Może to być:

• polityka kursu stałego – dopuszczalne są zaledwie niewielkie wahania,
• polityka kursu sztywnego – polega zwykle na powiązaniu wartości własnej waluty,
• polityka kursu płynnego (taką prowadzi Polska) – polega na akceptacji rynkowej wyceny relacji własnej waluty do innych.

Dla badania korzyści lub strat, jakie dla gospodarki przynosi pewien poziom wyceny własnej waluty, obliczany jest efektywny kurs walutowy. Jest to średni kurs własnej waluty wobec walut głównych partnerów handlowych ważony wielkością wymiany handlowej. Kurs walutowy ma wielkie znaczenie także dla wszystkich, którzy zaciągnęli kredyty w walutach obcych, gdyż wiąże się z tym ryzyko kursowe.

Źródło: https://bankomania.pkobp.pl/bankowiki/