Witaminy pełnią w organizmie wiele funkcji. Mają ogromny wpływ na przepływ krwi, odporność, wzrok, rozwój kości, jak również na psychikę, samopoczucie oraz pracę mózgu. Niedobór witamin znacząco zwiększa ryzyko niektórych chorób, jak np. osteoporoza, miażdżyca czy anemia. Czasem objawy braku poszczególnej witaminy nie są takie oczywiste. Zazwyczaj kojarzą się głównie z infekcjami, wypadającymi włosami czy słabą płytką paznokcia. Charakterystycznych symptomów jest jednak znacznie więcej.

Po czym rozpoznasz, że brakuje Ci konkretnej witaminy?

Jeśli chcesz w pełni zbilansować swoją dietę oraz prawidłowo reagować na niepokojące symptomy organizmu, musisz wiedzieć, która z witamin za nie odpowiada. Przyjrzyjmy się im bliżej:

witamina A – jej braki objawiają się matowymi włosami, łamliwymi paznokciami, problemami ze wzrokiem oraz niższą odpornością;

witamina B1 – problemy z żołądkiem, brak apetytu, drżenie rąk;

witamina B2 – uczucie suchości języka, rany na ustach, łuszcząca się skóra twarzy, zaczerwienienia;

witamina B3 – przedwczesne siwienie włosów, ogólne rozdrażnienie, problemy ze snem, podatność na anemię;

witamina B6 – bardzo blada cera, rozdrażnienie, problemy z zapamiętywaniem snów;

witamina B7 – osłabione i wypadające włosy, widoczne łysienie;

witamina B9 – niedokrwistość, choroby układu krążenia, osteoporoza;

witamina B12 – brak tej witaminy powoduje zajady, ból głowy, obniżone samopoczucie, depresję, apatię;

witamina C – słabsza odporność, chroniczne zmęczenie i senność, sucha skóra;

witamina D – objawy niedoboru tej witaminy to osłabione mięśnie, bezsenność, obniżony nastrój, zapalenie spojówek. Witamina D dla dzieci jest w szczególności potrzebna do ich prawidłowego rozwoju;

witamina E – słaba odporność, szybszy proces starzenia, problemy z koordynacją ruchową, rozdrażnienie, spadek koncentracji, osłabienie mięśni.

Niedobór witamin może doprowadzić do bardzo poważnych chorób i zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu. Wśród nich należy wymienić np. choroby oczu przy niedoborze witaminy A (kurza ślepota, kseroftalmia), zwyrodnienia kości – krzywica i osteomalacja, przy niedoborze witaminy D, problem z krzepliwością krwi spowodowany brakiem potrzebnej ilości witaminy K, choroba beri-beri spowodowana awitaminozą witaminy B1, dolegliwości skóry: stany zapalne, pelagra, łojotok witamin B2, B3, B6, B7), niedokrwistość wraz z jej złośliwą odmianą witamin B 11, B12, a nawet poważne zaburzenia w sferze płodności lub poronienie witaminy E.

Do łagodniejszych, choć również uciążliwych, rezultatów niedoboru witamin należy zaliczyć problemy psychiczne jak np. zaburzenia koncentracji, depresja i stany lękowe, zmęczenie i bezsenność między innymi przy niedoborze witaminy B6.

Hiperwitaminoza to zespół objawów chorobowych spowodowany nadmiarem witamin w organizmie. Najczęściej spotykane są: hiperwitaminoza A, hiperwitaminoza D i hiperwitaminoza E i K. Nadmiar witamin nierozpuszczalnych w tłuszczach również może spowodować hiperwitaminozę, np. hiperwitaminozę B12, jednak są to kazuistyczne przypadki.

Hiperwitaminoza A

Do grupy związków określanych mianem witaminy A zaliczają się m.in.: retinol, kwas retinowy i jego sole, pochodne retinolu i retinalu oraz karotenoidy. Wchłanianie witaminy A ułatwia tłuszcz w pokarmie, ale również obecność białek, hormonów tarczycy i kwasów żółciowych. Witamina A wpływa na wzrok, gdyż stanowi główny składnik rodopsyny, zlokalizowanej w fotoreceptorach oka. Uczestniczy w prawidłowym różnicowaniu i rozwoju komórek i tkanek, jest też istotnym czynnikiem wzrostowym.

Objawy hiperwitaminozy A to: drażliwość bóle głowy osłabienie mięśni ociężałość utrata apetytu nudności i wymioty drgawki i światłowstręt zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (powiększenie wątroby i śledziony) zmiany barwy skóry, jej suchość i owrzodzenia łamliwość paznokci, świąd oraz łysienie obrzmienia powiek i wytrzeszcz obniżenie gęstości mineralnej kości oraz bóle stawów i kości krwotoki zaburzenia w funkcjonowaniu nerek, serca i układu nerwowego.

Hiperwitaminoza D

Do grupy związków określanych mianem witaminy D zalicza się witaminy D2 i D3. W większości witamina ta produkowana jest przez organizm pod wpływem promieni UVB. Wchłanianie jej zależy od obecności kwasów tłuszczowych, stanu błony śluzowej jelit, perystaltyki jelitowej oraz czynności przytarczyc. Obecności witaminy D jest niezbędna do tworzenia i utrzymania zdrowych kości i zębów. Hiperwitaminoza D3 powstaje w wyniku stosowania zbyt wysokich dawek suplementów lub nadużywania produktów wzbogaconych w tę witaminę. Objawy to:  ogólne osłabienie utrata apetytu bóle głowy i brzucha biegunka wymioty wielomocz.

Hiperwitaminoza B12

Witamina B12 bierze udział w tworzeniu elementów krwi, osłonek nerwowych, syntezie serotoniny i białek oraz w metabolizmie i regulacji funkcjonowania układu pokarmowego. Występuje jedynie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Nadmierna podaż witaminy B12 nie przyczynia się do żadnych znanych objawów niepożądanych, mogą wystąpić objawy uczuleniowe.

Hiperwitaminoza C

Powszechnie znana i przyjmowana witamina C (kwas askorbinowy) spożywana w nadmiarze również może powodować dolegliwości. Pomimo to hiperwitaminoza witaminy C jest określana jako bezpieczna dla zdrowia ze względu na fakt, iż witamina C jest wydalana z organizmu wraz z moczem. Może jednak powodować: biegunki tworzenie się kamieni nerkowych częste oddawanie moczu zwiększone zapotrzebowanie na witaminę E osłabienie działania lub toksyczności niektórych leków.

Zanim zaczniesz walczyć z niedoborem witamin, wykonaj odpowiednie badania krwi, które wskażą, na co powinieneś zwrócić szczególną uwagę. Zadbaj także o swoją dietę i postaraj się, aby była jak najbardziej urozmaicona. Warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty, nabiał i chude mięso to źródło wielu witamin i minerałów niezbędnych dla zdrowia. Między innymi naturalna witamina C występuje w wielu świeżych owocach i warzywach, np. w porzeczkach, pietruszce czy czerwonej papryce. Jeśli zastanawiasz się, jak szybko uzupełnić niedobór witaminy B12, możesz znaleźć ją w mięsie, rybach, mleku, jajach, serach czy wędlinach.

Witaminy na włosy, skórę i paznokcie można dodatkowo suplementować. Szczególnie ważne są także wspomagające witaminy dla kobiet w ciąży oraz zestawy witamin dla dzieci. Powinieneś także ograniczyć lub odstawić wszelkie używki, w szczególności kawę, papierosy czy alkohol. Najlepiej ogranicz też fast food oraz słodycze, które nie dostarczają żadnych składników odżywczych. Pamiętaj też o aktywności fizycznej, np. o spacerach na świeżym powietrzu. Łapiąc promienie słońca, możesz łatwo uzupełnić niedobór witaminy D.