Wiatr istnieje tak długo - jak słońce i atmosfera,

albowiem powstaje w wyniku nierównomiernego

nagrzewania się powietrza nad lądem i morzem.

Powoduje to tworzenie się różnicy ciśnień

i w efekcie powstają ruchy cyrkulacyjne powietrza.

Po raz pierwszy na pomysł pozyskiwania energii z wiatru

wpadły ludy starożytne - Chińczycy i Babilończycy -

budując pierwsze wiatraki ponad 5 tysięcy lat temu.

Z przekazów pisemnych wiemy, że w I wieku naszej ery

wybitny inżynier starożytności Aleksandryjczyk Heron

zbudował organy napędzane siłą wiatru.

Największą popularność wiatraki przeżywały w XVI i XVII w.

W Holandii używano ich do osuszania

nisko położonych terenów nadmorskich w takiej ilości,

że do dzisiaj kraj ten bywa nazywany ojczyzną wiatraków.

Pierwsza wzmianka o pojawieniu się wiatraków,

czyli młynów wietrznych na ziemiach polskich

pochodzi z II połowy XIII wieku.

Jest ona zawarta w zezwoleniu na budowę młynów

poruszanych powietrzem, pochodzącym z 1271 r.,

a wydanym klasztorowi w Białym Buku przez księcia Wiesława z Rugii.

Zapis z 1289 r. książąt pomorskich na rzecz Cystersek w Szczecinie

wyraźnie informuje o istniejącym wiatraku.

Kolejne wzmianki informują o wiatrakach

w Kobylinie - 1303 r. i Wschowie - 1325 r.

W XIV i XV stuleciu budowle te były już powszechnie znane

na ziemiach północnej i środkowej Polski.

Najstarszym i najpopularniejszym typem wiatraka

występującym na ziemiach polskich jest wiatrak kozłowy, czyli "koźlak".

Jego nazwa pochodzi od kozła, czyli specjalnej podstawy,

na której spoczywał cały korpus budowli.

Występowały one już na początku XIV wieku na Kujawach i w Wielkopolsce,

natomiast rozpowszechnienie ich stosowania przypada na wiek XV.

Wiatrak koźlak posiadał trzy kondygnacje:

kondygnacja dolna była wyłączona z użytkowania,

ponieważ była zajęta przez konstrukcję kozła,

natomiast na kondygnacji środkowej i górnej

odbywała się produkcja mąki.

W wieku XVII został wprowadzony w Europie

nowy typ wiatraka o nieruchomym korpusie, oraz spoczywającą na nim

obracalną bryłą dachu o podstawie kołowej obracającą się

na łożysku posadowionym na oczepie wieńczącym ściany u góry.

Zdolność obrotu "czapy" dachu o 360 stopni

pozwalała na ustawianie powierzchni skrzydeł

prostopadle do kierunku wiatru.

Wiatraki holenderskie przyjęły się głównie

na zachodnich i północnych rubieżach Polski

począwszy od XVIII wieku, ale nigdy nie wyparły

starszego typu wiatraków, czyli koźlaków.

Wiatrak typu holenderskiego, drewniany z Zygmuntowa ,

z 1922 r.(woj. lubelskie). Jego wnętrze było

w porównaniu z koźlakiem przestronniejsze

i posiadało większą powierzchnię użytkową,

zaś liczba kondygnacji wahała się między 3 i 5.

Skrzydła osadzone były na poziomym wale skrzydłowym

zamocowanym w przestrzeni dachu.

Ruch obrotowy tego wału przenoszony był przez koło paleczne

na ruch obrotowy pionowego wału przechodzącego

przez wszystkie kondygnacje.

Wiatrak typu holenderskiego, murowany w Lędzinie z XIX w.

(woj. zachodniopomorskie). Część budynku, założona na rzucie

ośmioboku lub koła,drewniana lub murowana,

nie zmieniała nigdy swego położenia.

Wiatrak partlak zwany również rolkowym posiadał cechy

wspólne zarówno z młynem kozłowym, jak i z holenderskim.

Bryłą przypominał koźlaka, zaś zasada obrotu budynku skrzydłami

do kierunku wiatru zapożyczona została z holendra,

z tym, że płaszczyzna obrotu znajdowała się tutaj nisko, jak najbliżej terenu.

W ten sposób cały budynek powyżej podmurówki był obracalny,

a jego podstawę stanowiło łożysko kołowe.

Odrębnym rodzajem wiatraków spotykanych jedynie

w północno-wschodniej części naszego kraju,

w okolicach Sokółki koło Białegostoku, są wiatraki "sokólskie".

Obiekty te konstrukcją budynków i mechanizmów

wewnętrznych zbliżone są do "koźlaków".

Ich cechą charakterystyczną są kamienne fundamenty

w kształcie ściętego stożka, stanowiące ich podstawę.

W Polsce występowały wiatraki czerpakowe szczególnie na Żuławach,

niestety nie zachował się w terenie żaden z nich.

Koźlak był najpopularniejszym i najprostszym typem

żuławskiego wiatraka odwadniającego.

Jego nieduży budynek roboczy, o bryle zbliżonej do sześcianu,

był osadzony na drewnianej lub ceglanej podmurówce

i obracany do wiatru. Wiatraki czerpakowe

stawiano nad kanałami wyposażonymi w odpowiednie śluzy.

Rynny śluz były nieco szersze od łopat koła.

Tymi rynnami wirujące czerpaki przepychały wodę

do sąsiadującego z wiatrakiem wyższego akwenu.

W okresach susz koła wirowały w kierunku odwrotnym.

Z odwadniających stawały się... nawadniające.

Wiatraki turbinowe to szczególny rodzaj młynów wietrznych.

Zbudowane są z nieruchomego budynku posadowionego na stałe,

posiadające koło wiatrowe lub turbinę osadzoną

na niewysokim maszcie ustawiane do kierunku wiatru.

Drewniany budynek z dwuspadowym dachem

posiadał do kilku metrów kwadratowych powierzchni.

Na południu kraju pojawiły się o wiele później bo w XVII w.

(chociaż w okolicach Głogowa i Raciborza było to w II połowie XIV w.).

W następnym stuleciu młyny były na dobre zadomowione

w krajobrazie wsi polskiej, zwłaszcza w okolicach Poznania,

na północnym Śląsku, Kujawach, Mazurach i Ziemi Lubuskiej.

Tylko w XVIII w. Polsce pracowało 20 tysięcy tych urządzeń.

Do początku rewolucji przemysłowej wiatraki wiejskie

używano głównie do mielenia ziarna na mąkę.

Miały prostą konstrukcję, ale z powodu

małej sprawności ogólnej i niekorzystnego

współczynnika wykorzystania energii wiatru

konieczne było budowanie wielkich i ciężkich skrzydeł

mocowanych na grubym masywnym wale.

Wiatraki wykorzystuje się do produkcji energii elektrycznej.

Powstają również siłownie o innym przeznaczeniu:

do pompowania wody (tzw. pompy wiatrowe)

przy nawadnianiu pól uprawnych lub osuszaniu terenu

oraz do zasilania w wodę wielkich hodowli bydła.

Pierwszy wiatrak w Polsce postawiono w 1991 roku

przy wcześniej już istniejącej Elektrowni Wodnej w Żarnowcu.

Obecnie w miejscu tym znajduje się farma wiatrowa Lisewo.

Pierwszą przemysłową farmą wiatrową w Polsce

była farma wiatrowa Barzowice, założona przez Wojciecha Romaniszyna,

leżąca w województwie zachodniopomorskim, uruchomiona w kwietniu 2001.

Składała się ona z sześciu siłowni o łącznej mocy 5 MW.

Z energii wiatrowej można korzystać na skalę indywidualną lub masową.