09.03.2013
Sławne kobiety na polskich banknotach obiegowych produkowanych w XX wieku cz. 3
Napisz, kim były kobiety przedstawione na poniższych banknotach.
Nominał: 2 zł
Nominał słownie: dwa złote
Data emisji: 26.II.1936
Wizerunek: Dobrawa Przemyślidka
Wymiary: 102 mm x 63 mm
Nominał: 20 000 zł
Nominał słownie: dwadzieścia tysięcy złotych
Data emisji: 1.II.1989
Wizerunek: Maria Skłodowska-Curie
Wymiary: 138 x 63 mm
10
238
23 głos oddaje Dobrawa Przemyślidka
Dobrawa (czes. Doubravka) (ur. ok. 930, zm. 977) – księżniczka czeska z dynastii Przemyślidów, księżna polska, żona Mieszka I. Córka księcia czeskiego Bolesława I Srogiego, siostra Marii, matka Bolesława I Chrobrego i Świętosławy (?) Sygrydy. Według źródeł nakłoniła swojego męża do przyjęcia chrztu w 966.
Obecnie sądzi się, że zmiana wyznania przez Mieszka I była jednym z punktów porozumienia polsko-czeskiego, a rola Dobrawy w nawróceniu męża nie była aż tak istotna jak przedstawiali ją średniowieczni kronikarze.
Trudności sprawia określenie pierwotnej formy imienia Dobrawy. W świecie badań historycznych główny antagonizm przebiega na linii pomiędzy formami "Dobrawa" a "Dąbrówka". Większość historyków opowiedziało się za pierwszą wersją imienia.
Dobrawa (czes. Doubravka) (ur. ok. 930, zm. 977) – księżniczka czeska z dynastii Przemyślidów, księżna polska, żona Mieszka I. Córka księcia czeskiego Bolesława I Srogiego, siostra Marii, matka Bolesława I Chrobrego i Świętosławy (?) Sygrydy.
Według źródeł nakłoniła swojego męża do przyjęcia chrztu w 966. Obecnie sądzi się, że zmiana wyznania przez Mieszka I była jednym z punktów porozumienia polsko-czeskiego, a rola Dobrawy w nawróceniu męża nie była aż tak istotna jak przedstawiali ją średniowieczni kronikarze.
Nie jest znana data urodzenia Dobrawy. Jedyną wskazówką jest przekaz kronikarza Kosmasa z Pragi, twierdzącego, że Dobrawa w chwili ślubu z Mieszkiem I była kobietą podeszłego wieku[1]. Przekaz ten uchodzi za tendencyjny i mało wiarygodny; niektórzy badacze nazywają go wprost złośliwą amplifikacją[2]. Możliwe, że pisząc o wieku Dobrawy, Kosmas zestawił ją z postacią siostry noszącej imię Mlada. To miałoby dać mu podstawę do określenia Dobrawy jako "starej". Niewykluczone również, że Kosmas pomylił pierwszą żonę Mieszka z drugą, Odą, która w chwili ślubu miała ok. 19-25 lat, więc na warunki średniowieczne rzeczywiście była stosunkowo zaawansowaną wiekiem panną młodą.
Z przekazu Kosmasa nie można wysnuć żadnych pewniejszych wniosków. W konsekwencji data narodzin żony Mieszka I pozostaje nieznana. Mimo to niektórzy badacze podejmują się pewnych spekulacji, np. Jerzy Strzelczyk przyjął, że w świetle ówczesnych pojęć i zwyczajów matrymonialnych (gdy regułą było wydawanie za mąż dziewcząt kilkunastoletnich) nie była już Dąbrówka pierwszej młodości, to znaczy mogła mieć dwadzieścia lub dwadzieścia kilka lat[3].
Pochodzenie i losy do 965
Była córką Bolesława I Srogiego, księcia czeskiego z dynastii Przemyślidów; siostrą Bolesława II Pobożnego, Strachwkasa Chrystiana i Mlady Marii.
O jej dzieciństwie i młodości nie zachowały się żadne wiadomości.
Już w 1895 roku Oswald Balzer obalił pogląd, jakoby Dobrawa poślubiła Guntera z Merseburga, margrabiego miśnieńskiego, z którym rozstała się przed 965 rokiem – ich dzieckiem miał być Guncelin. Pogląd ten opierał się na tym, że kronikarz Thietmar czterokrotnie nazwał Guncelina, syna Guntera, bratem Bolesława I Chrobrego, syna Dobrawy[4]. Obecnie badacze sądzą, że albo Guncelin i Bolesław Chrobry byli braćmi ciotecznymi, albo mieli za żony dwie siostry.
W drugiej połowie 964 roku[6] został zawarty sojusz między Bolesławem I Srogim a Mieszkiem I, księciem polskim. W celu utwierdzenia przymierza w 965 roku Dobrawa została wydana za Mieszka I. Między małżonkami istniała różnica wyznania – ona była chrześcijanką, on poganinem.
Dwa niezależne od siebie źródła przypisują Dobrawie istotną rolę w nawróceniu Mieszka I na chrześcijaństwo. Pierwszym jest Kronika Thietmara z Merseburga, urodzonego dwa lata przed śmiercią Dobrawy; niemiecki kronikarz pisał, że czeska księżniczka starała się zdobyć – nawet za cenę łamania postów – wpływ na męża, aby skłonić go do przyjęcia chrześcijaństwa – co jej się w końcu udało[7].
Z kolei piszący na początku XII wieku Gall Anonim podaje, że Dobrawa przybyła do Polski w otoczeniu dostojników świeckich i duchownych. Miała zgodzić się na ślub z Mieszkiem I pod warunkiem, że ten przyjmie chrzest. Polski książę ochrzcił się i dopiero wtedy mógł poślubić czeską księżniczkę.
Za wiarygodniejszą uchodzi relacja Thietmara, urodzonego w 975 roku; podkreśla się, że obydwa źródła są od siebie niezależne.
Badacze twierdzą, że chrzest Mieszka I był podyktowany korzyściami politycznymi i nie przypisują Dobrawie praktycznie żadnej roli w nawróceniu męża[8]. Zwracają uwagę, że relacja o nawróceniu Mieszka przez Dobrawę wpisywała się w kościelną tradycję nawracania za pośrednictwem kobiet[9].
Literatura przedmiotu nie odmawia Dobrawie za to pewnej roli w chrystianizacji Polski. W orszaku ślubnym Dobrawy przybyli na ziemie polskie chrześcijańscy duchowni; przypuszcza się, że wśród nich mógł być Jordan, pierwszy polski biskup (od 968).
Tradycja przypisuje Dobrawie założenie kościołów św. Trójcy i św. Wita w Gnieźnie oraz kościoła Panny Marii na Ostrowie Tumskim w Poznaniu.
Małżeństwo Dobrawy i Mieszka utwierdziło sojusz polsko-czeski; utrzymywał się on do śmierci czeskiej księżniczki. We wrześniu 967 roku w bitwie z Wichmanem i Wolinianami Mieszka I wspomagały czeskie posiłki. Gdy w 973 roku po śmierci cesarza Ottona I Wielkiego doszło w Niemczech do rywalizacji o sukcesję po nim, zarówno mąż Dobrawy, jak i jej brat – Bolesław II Pobożny, książę czeski – popierali tego samego kandydata – bawarskiego księcia Henryka II Kłótnika.
Potomstwo
Z małżeństwa Dobrawy i Mieszka I pochodzili:
Bolesław I Chrobry, ur. 967, zm. 17 czerwca 1025, książę i król Polski;
Świętosława(?) Sygryda, ur. zapewne 968-972, zm. po 1014, żona Eryka Zwycięskiego, króla Szwecji, która po jego śmierci poślubiła Swena Widłobrodego, króla Danii.
Niektórzy badacze przypuszczają, że Dobrawa i Mieszko mieli jeszcze córkę – matkę lub babkę księcia pomorskiego Siemomysła.
41362 i 13 Maria Skłodowska-Curie urodziła się 7 listopada 1867 roku w Warszawie - fizyk i chemik, narodowości polskiej. Obywatelka polska i francuska, większość życia spędziła we Francji, tam też rozwinęła swoją karierę naukową. Profesor Sorbony, autorka pionierskich prac z chemii jądr.
Do jej największych dokonań należą: opracowanie teorii promieniotwórczości, technik rozdzielania izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych pierwiastków — radu i polonu. Pod jej osobistym kierunkiem prowadzono też pierwsze w świecie badania nad leczeniem raka za pomocą promieniotwórczości.
Dwukrotnie wyróżniona Nagrodą Nobla za osiągnięcia naukowe, po raz pierwszy w 1903 z fizyki wraz z mężem i Henrim Becquerelem za badania nad odkrytym przez Henriego Becquerela zjawiskiem promieniotwórczości, po raz drugi w 1911 z chemii za wydzielenie czystego radu. Do dziś pozostaje jedyną kobietą, która tę nagrodę otrzymała dwukrotnie, a także jedynym uczonym w historii uhonorowanym nagrodą Nobla w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych (fizyki i chemii). Prekursor nowej gałęzi chemii — radiochemii.
W 1894 r. poznała swojego przyszłego męża, Francuza Pierre'a Curie, który był w tym czasie doktorantem w laboratorium Becquerela. Pobrali się w 1895 roku.
Dzięki jej wysiłkom i bezpośredniej pomocy rozwinęły się badania nad promieniotwórczością w Warszawskiej Pracowni Radiologicznej, a w 1932r. ze składek całego społeczeństwa powstał Instytut Radowy w Warszawie. Maria Skłodowska ofiarowała wówczas 1 gram radu dla potrzeb leczniczych, a pieniądze na cenny dar o wartości około 80.000$ zebrała wśród kobiet z amerykańskiej Polonii. Instytut do II wojny światowej prowadził zarówno działalność leczniczą jak i naukową.
W 1914 roku po wybuchu I wojny światowej zorganizowała wojskowe lecznictwo radiologiczne. Była współzałożycielką Instytutu Radowego w Paryżu, zwanym „Instytut Curie”. Niestety ciągły kontakt z promieniowaniem i brak należytego zabezpieczenia, sprawił, iż uczona zachorowała na nieuleczalną chorobę. Zmarła 4 lipca 1934 roku w Passy.
Dobrawa Przemyślidka
Dobrawa (czes. Doubravka) (ur. ok. 930, zm. 977) – księżniczka czeska z dynastii Przemyślidów, księżna polska, żona Mieszka I. Córka księcia czeskiego Bolesława I Srogiego, siostra Marii, matka Bolesława I Chrobrego i Świętosławy (?) Sygrydy. Według źródeł nakłoniła swojego męża do przyjęcia chrztu w 966.
Obecnie sądzi się, że zmiana wyznania przez Mieszka I była jednym z punktów porozumienia polsko-czeskiego, a rola Dobrawy w nawróceniu męża nie była aż tak istotna jak przedstawiali ją średniowieczni kronikarze.
Trudności sprawia określenie pierwotnej formy imienia Dobrawy. W świecie badań historycznych główny antagonizm przebiega na linii pomiędzy formami "Dobrawa" a "Dąbrówka". Większość historyków opowiedziało się za pierwszą wersją imienia.
Dobrawa Przemyślidka widnieje na 1 banknocie i 1 monecie.
Maria Salomea Skłodowska-Curie[a] (ur. 7 listopada 1867 w Warszawie, zm. 4 lipca 1934 w Passy) – uczona polsko-francuska, fizyczka, chemiczka, dwukrotna noblistka[2].
Większość życia spędziła we Francji, tam też studiowała (na ziemiach polskich w XIX w. kobiety nie mogły studiować, a i we Francji było to rzadkością[3]), a następnie rozwinęła swoją karierę naukową. Prekursorka nowej gałęzi chemii – radiochemii. Do jej dokonań należą: opracowanie teorii promieniotwórczości, technik rozdzielania izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych pierwiastków – radu i polonu. Z jej inicjatywy prowadzono także pierwsze badania nad leczeniem raka za pomocą promieniotwórczości. Dwukrotnie wyróżniona Nagrodą Nobla za osiągnięcia naukowe, po raz pierwszy w roku 1903 z fizyki wraz z mężem i Henrim Becquerelem za badania nad odkrytym przez Becquerela zjawiskiem promieniotwórczości, po raz drugi w 1911 roku z chemii za wydzielenie czystego radu i badanie właściwości chemicznych pierwiastków promieniotwórczych. Jest jedyną kobietą, która tę nagrodę otrzymała dwukrotnie, a także jedynym uczonym w historii uhonorowanym Nagrodą Nobla w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych[b]. Jest ona też jedyną kobietą, która spoczęła w paryskim Panteonie w dowód uznania zasług na polu naukowym.
Żona Pierre'a Curie, matka Ève Curie i Irène Joliot-Curie.
Nie ma to jak 20 000 w jednym papierku! Żeby tylko było dziś coś warte:-) 41357 głos z pozdrowieniami:-)
Dobrawa (czes. Doubravka) (ur. ok. 930, zm. 977) – księżniczka czeska z dynastii Przemyślidów, księżna polska, żona Mieszka I. Córka księcia czeskiego Bolesława I Srogiego, siostra Marii, matka Bolesława I Chrobrego i Świętosławy (?) Sygrydy.
Według źródeł nakłoniła swojego męża do przyjęcia chrztu w 966. Obecnie sądzi się, że zmiana wyznania przez Mieszka I była jednym z punktów porozumienia polsko-czeskiego, a rola Dobrawy w nawróceniu męża nie była aż tak istotna jak przedstawiali ją średniowieczni kronikarze.
Dobrawa Przemyślidka (ur. ok. 930, zm. 977) – księżniczka czeska z dynastii Przemyślidów, księżna polska, żona Mieszka I. Córka księcia czeskiego Bolesława I Srogiego, siostra Marii, matka Bolesława I Chrobrego i Świętosławy (?) Sygrydy.
Według źródeł nakłoniła swojego męża do przyjęcia chrztu w 966. Obecnie sądzi się, że zmiana wyznania przez Mieszka I była jednym z punktów porozumienia polsko-czeskiego, a rola Dobrawy w nawróceniu męża nie była aż tak istotna jak przedstawiali ją średniowieczni kronikarze.
Głosy 41345/41346/41347/41348/41349 od SKO-Wysokienice.
Dziękujemy za miłe komentarze. Pozdrawiamy!
41331 I 7