Obracasz nimi codziennie. Są niezbędne, by zapewnić bezpieczną egzystencję sobie oraz swojej rodzinie. Czasem – gdy jest ich mało – są marzeniem i pragnieniem. Czasem – gdy masz ich więcej – stają się środkiem do spełnienia tych marzeń. Pieniądze, bo to o nich mowa, zajmują dużą część codziennych myśli. Sprawdź, czego jeszcze o nich nie wiesz!

„Pieniądze, pieniądze,/ wskażcie mi drogę, bo błądzę./ Pieniądze, pieniądze,/ idą piechotą do rąk” – tak brzmi fragment utworu pochodzącego z kultowego już, osnutego wokół pieniędzy i marzeń musicalu Metro. Gdzie jeszcze występują nawiązania do tego środka płatniczego, co już o nim wiesz, a co wciąż stanowi niewiadomą?

Historia

1. Zanim pojawiły się pieniądze (w dzisiaj znanej nam postaci), ludzie za wszelkie usługi płacili sobie: zwierzęcymi skórami i zębami, muszlami, narzędziami, solą, koralikami, plonami, bronią i tytoniem, czyli trudnodostępnymi wówczas towarami.
2. Za twórców monet uznaje się Fenicjan. Miasta, które zamieszkiwali, były uważane za symbol bogactwa będącego efektem ożywionego handlu. Fenicjanie prawdopodobnie jako pierwsi opanowali wytop i produkcję wyrobów z brązu.
3. Coraz częściej pojawiają się pogłoski, że pierwsze monety pochodzą z VII w. p.n.e. i wykonane zostały z elektrum, czyli stopu złota i srebra. Tę działalność przypisuje się cywilizacji greckiej, a konkretnie mieszkańcom Lidii położonej na zachodnich wybrzeżach Azji Mniejszej, czyli dzisiejszej Turcji. Na jednej stronie lidyjskich monet widniały wizerunki byka i lwa, a po drugiej – zagłębienie będące efektem niedopracowanej techniki bicia.
4. Pierwszą angielską monetę zwaną pensem wprowadził anglosaski król Offa w 790 r. n.e.
5. Pierwsze banknoty pojawiły się w Chinach, a ich powstanie było spowodowane niedoborami miedzi w IX wieku. W Europie papierowe pieniądze pojawiły się 700 lat później.

Nominały i waluty

6. W XVI wieku w kopalni na terenie Czech zaczęto produkować pierwsze srebrne monety dużych rozmiarów, nazwano je talarami. Hiszpańska wersja tych monet stała się pierwszą walutą światową, której Anglicy po pewnym czasie zmienili nazwę na – dolara.
7. Polska nazwa „pieniądz” jest zapożyczeniem z języka niemieckiego.
8. Polska graniczy z 7 krajami. W Niemczech, na Słowacji oraz Litwie narodową walutą jest już euro. W Czechach płaci się koronami czeskimi, na Ukrainie – hrywną. Białoruś i Rosja natomiast to kraje, w których obowiązuje rubel, kolejno białoruski oraz rosyjski.
9. Rubel jako jednostka monetarna był znany już w XIII wieku. Według jednej z wersji nazwa pochodzi od rosyjskiego czasownika znaczącego „odcinać” (od sztuki srebra). Rublami płacili też np. bohaterowie powieści Bolesława Prusa pt. Lalka.
10. Walutą, która narodziła się niemal na naszych oczach jest euro. Nazwa pochodzi oczywiście od słowa „Europa”, bowiem miała być to waluta wspólna wszystkim Europejczykom. Eurocenty natomiast nawiązują do łacińskiego słowa „centum” oznaczającego 100. Obecnie jest 19 państw, w których wprowadzono już euro.

Kolekcjonerstwo

11. Za pierwszych kolekcjonerów monet uznaje się Rzymian. Tradycja ta sięga ok. 100 r. n.e. To stosunkowo nowa teoria, ponieważ dotąd uważano, że kolekcjonerstwo zrodziło się pod koniec średniowiecza we Włoszech.
12. Kolekcjonowanie dawnych monet oraz banknotów nazywamy numizmatyką. Jest to nauka pomocnicza historii. Nazwa pochodzi albo od łacińskiego „nummus”, albo greckiego „nomisma”.
13. Działem wyodrębnionym z numizmatyki i zajmującym się jedynie badaniem monet oraz medalionów jest egzonumia. Jej początków należy szukać w latach 60. XX wieku.
14. Wybijanie monet kojarzymy oczywiście z mennicą. Jednak proces zaczyna się znacznie wcześniej i może trwać nawet rok. Zarówno moneta, jak i banknot wymagają starannie wykonanego projektu. Polskie banknoty znajdujące się w obiegu są autorstwa Andrzeja Heidricha.
15. W 1995 roku weszła w życie reforma zakładająca denominację złotego. Od tamtej pory posługujemy się w Polsce nową jednostką pieniężną: „złotym” (PLN). Zastąpiła ona tzw. „starego złotego” (PLZ) – 1 nowy złoty to 10 000 starych złotych. O ile 20 lat temu był to szok, o tyle teraz – zachowane monety i banknoty stanowią dowód na zmiany zachodzące w kraju. Są to obiekty kolekcjonerskie.

Pieniądze w USA

16. Dolary amerykańskie nie są zwykłymi banknotami. Można znaleźć na nich wiele odniesień do wolności narodu, zasad moralnych oraz politycznych. Na awersie, poza centralnie umieszczonym portretem, znajduje się m.in. tarcza symbolizująca prawość. Znacznie bardziej atrakcyjny jest rewers tzw. „zielonych”. Znajdują się tam liczne frazy, np. łacińskie „E Pluribus Unum”, czyli „jeden spośród wielu” albo „In God we Trust”, czyli „W Bogu pokładamy nadzieję”.
17. Prawo w Ameryce zastrzega, że żaden żyjący prezydent Stanów Zjednoczonych nie może zostać uwieczniony na monetach. Miało to na celu uniknięcie posądzeń o wprowadzanie monarchii w kraju demokratycznym.
18. Na awersie banknotu studolarowego widnieje Benjamin Franklin – drukarz, filozof, jeden z ojców-założycieli Stanów Zjednoczonych. To jedna z trzech osób, które nie były prezydentem USA, a i tak zostały uwiecznione na banknocie. Poza Franklinem do grona zalicza się także Salmona Chase’a – sędziego sądu najwyższego – oraz Alexandra Hamiltona – sekretarza skarbu.
19. Bardzo rzadko na monecie wybijany jest wizerunek kobiety. Dlatego tym ciekawszy wydaje się fakt, że pierwsza kobieta, która pojawiła się na amerykańskiej monecie, nie była Amerykanką. To Izabela – królowa hiszpańska.
20. Dolar jest ogólnie uznaną walutą w Ameryce, jednak nie jedyną. W parku Walta Disneya płaci się bowiem disneyowskimi pieniędzmi. Także wiele uczelni wprowadza specjalną walutę dla swoich studentów, co ułatwia im funkcjonowanie na uniwersyteckim kampusie. Co ciekawe, także kilka mniejszych stanów czy też miejscowości – np. Ithaca, Nowy Jork – wprowadziło do użycia lokalną gotówkę.

Ciekawostki

21. Banknot, czyli słowo będące dziś synonimem pieniądza papierowego, był kiedyś (tj. w XVII-XVIII w.) jedynie zobowiązaniem bankiera do wypłaty okazicielowi określonej sumy w pieniądzu kruszcowym.
22. Dziś w obiegu na całym świecie jest ok. 167 różnych walut.
23. Największa wybita moneta ważyła nieco ponad kilogram.
24. Największy nominał w USA opiewał na sto tysięcy dolarów.
25. Obrzeża polskich monet różnią się między sobą – po ilości i częstotliwości nacięć można zorientować się, jaki nominał mamy w ręku.

Pozdrawiam:)