Zanim człowiek wymyślił pieniądze, istniał już handel wymienny. Wymiana bezpośrednia, czyli barter, to wymiana towaru na towar, dokonana bez pośrednictwa pieniądza. Strony uzgadniają wartość towarów i dążą do tego, aby bilans był zerowy. Był to pierwszy system ekonomiczny społeczeństw, które nie znały jeszcze pieniądza lub się nim nie posługiwały. Człowiek nie odczuwał jeszcze potrzeby posiadania narzędzia, które pozwoliłoby mierzyć wartość i służyć za płacidło, wymiany dokonuje się w naturze.
W późniejszych czasach barter często stosowany był w momencie, gdy pieniądz tracił swoją wartość. Dziś ten rodzaj wymiany używany jest nadal w handlu z krajami cierpiącymi na brak zasobów walut wymienialnych jak również w celu obejścia restrykcji walutowych.